آموزشی کاربرد علائم نگارشی (نشانه گذاری)

[Neil I]

نقطه ویرگول (؛)
این نشانه هم برای درنگ و مکث به کار برده می‌شود و نشان دهنده جمله‌ای است که تمام شده اما مطلب ادامه دارد. در واقع، نقطه ویرگول نه مکث کامل است و نه مکث کوتاه و چیزی بین نقطه و ویرگول است.

نقطه ویرگول را در صفحه کلید رایانه با Shift+ Y تایپ کنید و همیشه بعد از آن یک فاصله بگذارید. در نظر داشته باشید که بین ویرگول و واژه پیشین آن، هیچ فاصله‌ای وجود ندارد.

 

[Neil I]

برای جداکردن جملات هم پایه همراه با ویرگول​

گاهی در زبان فارسی، جملاتی در کنار یک دیگر قرار می‌گیرند که ویرگول‌های متعددی برای گروه‌های اسمی دارند. برای جدا کردن این دو جمله، نمی‌توان از ویرگول استفاده کرد چون با ویرگول‌های گروه‌های اسمی خلط می‌شود. در این مواقع از نقطه ویرگول استفاده می‌کنیم.

مثال: آلمان، ایتالیا و ژاپن؛ از انگلیس، شوروی و آمریکا شکست خوردند.

 

[Neil I]

کامل کردن جمله​

گاهی در زبان فارسی، جمله‌ای کامل است؛ ولی برای کامل‌تر کردن آن، جمله دیگری را در ادامه می‌آوریم. برای نشان دادن ربط بین این دو جمله، از نقطه ویرگول استفاده می‌کنیم.

مثال: قد علی خیلی بلند بود؛ چنان که از دور مثل بسکتبالیست‌های سیاه پوست می‌نمود.

هنگامی که یک جمله تمام می‌شود و جمله‌ای بعد از آن، برای تکمیل در ادامه می‌آید و با واژگان توضیحی مانند یعنی، مثلاً، به عنوان مثال، زیرا و بنابراین آغاز می‌شود.

مثال: فتوسنتز یکی از عوامل اصلی حیات است؛ یعنی اگر فتوسنتز در گیاهان وجود

 

[Neil I]

ربط چندین جمله پشت سر هم​

زمانی که چندین جمله وابسته به هم به دنبال یکدیگر می‌آید، باید از نقطه ویرگول استفاده کنیم.

مثال: آلمان به لهستان حمله کرد؛ بعد به فرانسه حمله کرد؛ بعد به انگلیس حمله کرد.

دو نقطه (:)​

این نشانه سجاوندی در زبان فارسی برای توضیح، تشریح و آوردن نقل قول مستقیم از فردی استفاده می‌شود.

 

[Neil I]

پیش از نقل قول مستقیم​

یکی از کاربردهای دونقطه، پیش از نقل قول مستقیم است.

مثال: محمد قاضی در مصاحبه با مجله‌ای گفت: «مرگ من آن روز خواهد بود که نتوانم ترجمه کنم و امیدوارم که آن روز به این زودی‌ها فرا نرسد.»

شرح و توضیح واژگانی از یک دست​

برای پشت سر هم آوردن و شرح و توضیح چندین مورد از یک دسته به کار برده می‌شود.

مثال: مراحل زندگی انسان عبارت است از: کودکی، جوانی و پیری.

 

[Neil I]

سه نقطه (…)​

زمانی که بخواهیم از نام بردن مواردی صرف نظر کنیم از سه نقطه استفاده می‌کنیم.

مثال: مسائل فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و … بسیاری در جامعه وجود دارد.

چند نقطه (……….)​

چند نقطه نشانه حذف یک یا چند جمله است. خیرات چو کرده‌ای برو ایمن باش / در خانه ……… بس است.

خط تیره بلند (-)​

خط تیره بلند برای قطع مطلب و قید جمله معترضه به کار می‌رود.

 

[Neil I]

مثال: کوهستان و مناظر زیبای آن – واقعاً‌ چه باشکوه و دل‌انگیز است – مرا از درد اعصاب آسوده کرد.

خط کشیده (_______)​

نشانه خط کشیده زمانی به کار می‌رود که بخواهیم اهمیت بخشی از نوشته ( دست نوشته یا ماشینی) را نشان دهیم.

پرانتز یا کمانک ( )​

برای جدا کردن بعضی از جملات یا کلمات و یا توضیح جمله‌ای که خارج از بحث متن است، از این نشانه استفاده می‌کنیم. پرانتز دو نیم‌دایره است که جمله یا کلمه معترضه را در خود جای می‌دهد.

 

[Neil I]

مثال: ویرگول (کاما) یکی از علائم نگارشی در زبان فارسی است.

توضیح تکمیلی داخل متن​

مثال: کاش بشود از از این دانشگاه خلاص شوم. یکی از همکلاسی‌هایم (همیشه شلخته و ژولیده پولیده) به من پیشنهاد داده تا پذیرش یک دانشگاه در تهران را بگیریم.

کاربرد پرانتز برای نشان دادن تاریخ و یا سال وقوع حادثه​

کشور ما در جنگ جهانی دوم (۱۹۴۵ م) به عنوان پل پیروزی متفقین نام‌گذاری شد.

تایپ پرانتز یا کمانک​

در صفحه کلید استاندارد فارسی برای باز کردن پرانتز shift + ۰ و برای بستن پرانتز، shift + ۹ را بزنید.

 

[Neil I]

مثال: علم منطق، انسان را به درست فکر کردن وا می‌دارد. اغلب دانشمندان منطقی فکر می‌کنند و منطقی صحبت می‌کنند (متأسفانه همکار من به هیچ وجه از منطق اطلاعی ندارد) که این، خود، نشانه شخصیت و کمال آن‌ها است.

کروشه یا قلاب [ ]​

این علامت نشانه الحاق است. گاهی در یک جمله یک یا دو واژه کم است یا از قلم افتاده است. این کمبود باعث نارسایی جمله می‌شود. به این خاطر واژه مشابهی را در نظر می‌گیرند.

این خود نباید به بنشستن / که به هیچ ناگفته به (قابوس نامه)

این بیت بعد از تصحیح به صورت زیر می‌شود: این خود نباید به نبستن که به هیچ [حال] ناگفته به.

 

[Neil I]

گیومه یا نشانه نقل قول « …….. »​

نشانه نقل قول مستقیم است که در آغاز و پایان سخن یا حدیثی که به طور مستقیم از شخص یا منبعی نقل شده باشد، قرار می‌گیرد.

برای تایپ گیومه در صفحه کلید رایانه، از کلیدهای shift + L و shift + K استفاده کنید.

کاربرد گیومه برای نقل قول مستقیم​

مثال: مادر گفت: «مراقب بچه‌ها باش».

کاربرد گیومه برای تمییز واژه​

گاهی برای تاکید و یا برجسته کردن یک واژه در جمله، آن را درون گیومه قرار می‌دهیم.