متفرقه تاریخچه موسیقی اصیل ایرانی

[پناه]

عود (بربط)​

ساز عود یا بربط یکی از سازهای باستانی مشرق‌زمین است که معلوم نیست زادگاه اصلی آن کدام کشور باشد. ساز عود در دوره‌ی ساسانیان رواج بسیار داشته است. باربد نوازنده‌ی این ساز در دربار خسرو پرویز ساسانی بوده است. پس از اسلام، این ساز به کشورهای عربی نیز راه یافت. در حال حاضر این ساز در ایران کمتر نواخته می‌شود؛ اما در کشورهای عربی پرطرفدار است.

از نوازندگان مشهور و جهانی بربط می‌توان منیر بشیر موسیقیدان نامی آشوری‌تبار عراقی و همچنین انور براهم آهنگساز تونسی را نام برد.

چنگ​

 

[پناه]

چنگ​

چنگ یکی از سازهای محبوب دوره‌ی ساسانی است؛ سازی آیینی که در مراسم مذهبی و معابد نواخته می‌شده است. در سنگ‌نگاره‌های تاق بیستون، مجلس چنگ‌نوازی در حضور پادشاه ساسانی دیده می‌شود. نکیسا، موسیقی‌دان برجسته‌ی ایران باستان، در نواختن چنگ مهارت داشته و چنگ‌نواز دربار خسرو پرویز بوده است. بسیاری این ساز را الهام‌گرفته از کمان می‌دانند؛ چراکه با رها‌کردن زه کمان صدایی موزون برمی‌خیزد. این ساز در شکل اولیه‌ی خود بسیار شبیه کمان بوده است.

متأسفانه در حال حاضر نوازنده‌ی به‌نام چنگ‌نوازی در ایران وجود ندارد و آخرین استاد این فن سلطان محمد چنگی بود که در دوره‌ی صفویان می‌زیست.

 

[پناه]

تنبور​

تنبور یکی از سازهای قدیمی ایرانی است که در موسیقی سنتی ایرانی و همچنین در موسیقی عرفانی جایگاهی ویژه دارد. این ساز از عهد اشکانیان و ساسانیان نواخته می‌شده است. تنبورنوازی یکی از سنن جشن مهرگان در میان اهل حق یا یارسان‌های اهل کرمانشاه است که در آن، بیش از صد تنبورنواز در فضایی عارفانه هم‌نوازی می‌کنند.

درویش امیر حیاتی و علی‌اکبر مرادی از تنبورنوازان به‌نام ایرانی به‌ شمار می‌روند.

 

[پناه]

بررسی تاریخ موسیقی ایران در دوران مختلف​

تاریخ موسیقی ایران از زمان‌های بسیار دور و از تمدن‌های باستانی آغاز شده و تا عصر حاضر ادامه پیدا کرده است. موسیقی اصیل ایرانی، با قدمت چند هزار ساله خود، شاهد روندهای پیچیده‌ای از تغییرات و نوآوری‌ها بوده که این تغییرات نه تنها در زمینه تکنیک‌های موسیقی و سبک‌های مختلف، بلکه در تأثیرات فرهنگی و اجتماعی نیز نمود دارد.

 

[پناه]

تاریخ موسیقی ایران در دوران باستان​

تاریخچه موسیقی ایرانی به زمان‌های بسیار دور و دوران باستان بازمی‌گردد. موسیقی در این دوره به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از مراسم‌های مذهبی، جشن‌ها و حتی زندگی روزمره مردم ایران نقش داشته است. در دوران هخامنشیان، شواهد زیادی از استفاده گسترده از سازها و آلات موسیقی در متن‌های تاریخی و آثار باستانی وجود دارد. سازهایی مانند بربط (موسوم به لوت) و دف در این دوران رایج بود و تصاویر این سازها در سنگ ‌نگاره‌های دوران هخامنشیان مشاهده می‌شود.

 

[پناه]

موسیقی در دوران ساسانیان​

در دوران ساسانیان، موسیقی در ایران به شکلی نوین ادامه یافت. در این دوران، موسیقی به ویژه در دربارها و مراسم‌های رسمی به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شد. منابع تاریخی نشان می‌دهند که در این دوره، بسیاری از موسیقی‌دانان و شاعران مشهوری حضور داشتند و آثارشان تاثیر عمیقی بر موسیقی سنتی ایران گذاشت.

 

[پناه]

تحولات موسیقی ایرانی در دوران اسلامی​

با ورود اسلام به ایران در قرن هفتم میلادی، موسیقی ایرانی دچار تغییرات اساسی شد. در این دوره، موسیقی به ویژه تحت تأثیر آموزه‌های اسلامی قرار گرفت. باوجود این، موسیقی همچنان در مراسم‌های مذهبی و دربارها نقش مهمی داشت. در این دوران، شاعران بزرگی همچون رودکی، فردوسی و عمر خیام آثار موسیقیایی برجسته‌ای خلق کردند که تاثیر زیادی بر تاریخچه موسیقی سنتی ایران داشت.

 

[پناه]

موسیقی در دوران عباسیان​

در دوران عباسیان، موسیقی ایرانی به تاثیرات فرهنگی مختلف از جمله فرهنگ عربی و اسلامی دچار تحول شد. در این دوره، نظریات جدیدی درباره تئوری موسیقی و هارمونی مطرح گردید و سازهای جدیدی به مجموعه سازهای ایرانی اضافه شدند. موسیقی‌دانان این دوران به توسعه نغمات و آهنگ‌های مختلف پرداختند که به شکل‌گیری سبک‌های جدید موسیقی سنتی کمک کرد.

 

[پناه]

دوره صفوی و اوج شکوفایی موسیقی ایرانی​

دوره صفویان به عنوان یکی از دوره‌های طلایی تاریخچه موسیقی سنتی شناخته می‌شود. در این دوران، موسیقی به اوج شکوفایی خود رسید و بسیاری از سبک‌ها و تکنیک‌های جدید به وجود آمد. دربار شاهان صفوی به ویژه شاه عباس، نقشی کلیدی در حمایت و گسترش موسیقی سنتی ایفا کرد. نوازندگانی چون میرزاعلی‌اکبرخان و هنرمندانی چون کمال‌الدین بهزاد در این دوران به فعالیت پرداختند و آثارشان به عنوان نمونه‌های برجسته موسیقی ایرانی مورد توجه قرار گرفت.

یکی از ویژگی‌های برجسته دوره صفوی، پیوند نزدیک میان موسیقی و سایر هنرها مانند شعر و نقاشی بود. بسیاری از اشعار کلاسیک ایرانی در این دوران به آثار موسیقیایی تبدیل شد و آثار هنری این دوره به‌ویژه در نمایشگاه‌های هنری و جشنواره‌ها به نمایش درآمد. همچنین، بسیاری از سازهای موسیقی در این دوران به‌ویژه سه‌تار و سنتور به شکل‌های جدید و پیشرفته‌تری تغییر یافتند.

 

[پناه]

تحولات موسیقی ایرانی در دوران قاجاریه​

دوره قاجاریه با تحولات سیاسی و اجتماعی زیادی همراه بود که تاثیرات قابل توجهی بر تاریخچه موسیقی ایرانی گذاشت. در این دوره، ورود فرهنگ‌های جدید و غربی به ایران باعث شد که موسیقی ایرانی تحت تاثیر قرار گیرد. تغییرات در نظام‌های اجتماعی و فرهنگی به ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران، موسیقی ایرانی را تحت تاثیر الگوهای غربی قرار داد و سبک‌های جدیدی مانند موسیقی پاپ و کلاسیک غربی به عرصه موسیقی ایرانی وارد شد.

این دوران همچنین به خاطر حضور هنرمندان جدید و نوآوری‌های موسیقیایی برجسته است. تحولات موسیقی ایرانی در این دوره به ویژه به خاطر استقبال از تکنیک‌های جدید و تاثیرات فرهنگی متنوع شناخته می‌شود.