همگانی وصف عشق در دیوان امام (ره)

[آبی.م]

12. راه عشق، عاشقان را به بتخانه روانه می کند:​

عاشقی که ره میکده را پیش بگیرد، به تعبیر حافظ شیرازی، ثواب روزه و حج می برد:

ثواب روزه و حج قبول آن کس برد که خاک میکدۀ عشق را زیارت کرد

امام خمینی رحمه الله با اشاره به این معنا می گوید:​

از آن دمی که دل از خویشتن فروبستم طریق عشق به بتخانه ام روانه نمود

​

 

[آبی.م]

13. راه عشق دارای رمز است​

کسی که مست جام عشق باشد، حقایقی را درک می کند که هشیار از درک آن عاجز است. امام خمینی رحمه الله می گوید:

راهی است ره عشق که با رهرو آن رمزی باشد که پیش هشیار نبود

​

در راه عشق باید از جاه و مال گذشت و اگر کسی چنین کند، تازه اول منزل است. سعدی شیرازی می گوید:

بذل جاه و مال و ترک نام و ننگ در طریق عشق اول منزل است

​

 

[آبی.م]

14. جهان برای عاشق، بی ارزش است​

عاشق حقیقی کسی است که دنیا برایش بی ارزش است. عاشق و عارفی که به سوی معشوق حرکت می کند، افسار و عنان شتر دنیا را بر گردن آن می اندازد و رهایش می کند و به هیچ روی، مطیع وسوسه های آن نمی گردد. امام خمینی رحمه الله می گوید:

آن که از بادۀ عشق تو لبی تازه نمود ملک هستی برِ چشمش پرِکاهی نبود

آری به جز عشق، هر چه هست فانی است. حافظ شیرازی نیز این سخن را چنین بیان داشته است:​

عرضه کردم دو جهان بر دل کار افتاده به جز از عشق تو باقی همه فانی دانست

نیز می گوید:​

هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق ثبت است بر جریدۀ عالم دوام ما

 

[آبی.م]

15. مذهب عشق، جدای از سایر مذهب ها است​

عشق در عرفان، تحت تأثیر مذهب و عقیده قرار نمی گیرد. جلال الدین مولوی می گوید:

مذهب عاشق ز مذهب ها جداست عاشقان را مذهب و ملت خداست

بنابراین، کارهایی که در مسلک عشق انجام می گیرد، غیر از کارهایی است که انسان های معمولی انجام می دهند. امام خمینی رحمه الله می گوید:​

خادم پیر مغان باش که در مذهب عشق جز بت جام به کف حکمروایی نبود

نیز می گوید:​

عاکف کوی بتان باش که در مسلک عشق ب*و*سه بر گونۀ دلدار خطایی نبود

 

[آبی.م]

16. عاشق چاره ای جز سوختن در آتش عشق ندارد​

امام خمینی رحمه الله این معنا را در بیت زیر چنین بیان می کند:

چاره ای نیست به جز سوختن از آتش عشق آتشی ده که بیفتد به دل و پا نشود

 

[آبی.م]

17. عشق معشوق به عاشق جان می بخشد​

امام خمینی رحمه الله با اشاره به این معنا می گوید:

بندۀ عشق مسیحا دم آن دلدارم که به یُمن قدمش هستی من دود نمود

 

[آبی.م]

18. عشق طبیب دردها است​

گاهی عرفا عشق را به عنوان درمان دردها می دانند و گاهی آن را درد بی درمان می شمارند. امام خمینی رحمه الله می گوید:

پرتو حسنت به جان افتاد و آن را نیست کرد عشق آمد دردها را هر چه بُد درمان نمود

مولوی نیز می گوید:​

شاد باش ای عشق خوش سودای ما ای طبیب جمله علت های ما

ای دوای نخوت و ناموس ما ای تو افلاطون و جالینوس ما

همان طور که گفته شد، بعضی ها عشق را درد بی درمان دانسته اند. سعدی می گوید:​

دردی است درد عشق که هیچش طبیب نیست گر دردمند عشق بنالد غریب نیست

 

[آبی.م]

19. غمزۀ معشوق در جان عاشق آتش برمی افروزد​

وی با اشاره به این معنا می گوید:

غمزه ات در جان عاشق بر فروزد آتشی آن چنان کز جلوه ای با موسی عمران نمود

 

[آبی.م]

20. وصال معشوق، شادی و سرور به دنبال دارد و هجران او غم و اندوه​

این سخن را امام خمینی بدین صورت بیان کرده است:

در عشقِ روی اوست همه شادی و سرور در هجر وصل اوست همه زاری و نزار

 

[آبی.م]

21. سرّ عشق را فقط عاشق دلدار می داند​

امام خمینی رحمه الله می گوید:

سرّ عشق است که جز دوست نداند دیگر می نگنجد غم هجرانِ وی اندر گفتار

نیز می گوید:​

عاشقم عاشق که درد عشق را جز او نداند غرق بحر عشقم و چون نوح پشتیبان نبودی