متفرقه هوشنگ مرادی کرمانی + داستان هایش

[آبی.م]

• ماه شب چهارده نام سریال کوتاهی است که محمدعلی طالبی در سال 1385 از روی کتاب هوشنگ مرادی کرمانی به نام «مثل ماه شب چهارده» ساخت. داوود رشیدی، شیرین بینا و ساقی زینتی از هنرپیشگان این سریال بودند. داستان درباره‌ی معلم جوانی است که برای آموزش کاریکاتور وارد یک روستا می‌شود. اما مردم روستا که کشیدن کاریکاتور را بد می‌دانند، مرتب برای معلم کارشکنی می‌کنند.

 

[آبی.م]

شاید هوشنگ مرادی کرمانی تنها نویسندهٔ ایرانی باشد که آثار سینمایی (با تلویزیونی) اقتباس‌شده از داستان‌هایش بیش‌تر به‌خاطر جنبه‌هایی متفاوت آثاری قابل تأمل و شاخص از کار درآمده‌اند. مجموعهٔ فیلم‌های تلویزیونی قصه‌های مجید که اولین این آثار است، به یکی از پرتماشاگرترین مجموعه‌های بعد از انقلاب تبدیل شد.

پس از آن کارگردان این مجموعه، «کیومرث پوراحمد»، داستان‌هایی دیگر از مجموعهٔ قصه‌های مجید را این بار در سینما به تصویر درآورد.

 

[آبی.م]

صبح روز بعد که به‌دلیل ساختار طنزآلود و افشاگرانه‌اش دربارهٔ آموزش و پرورش سنتی مورد توجه مخاطبان قرار گرفت، شرم که به‌خاطر ساختار پیچیده و ذهنی و ارزش‌های فرهنگی و هنری‌اش هرچند مورد توجه مخاطب عام قرار نگرفت، اما منتقدان و کارشناسان سینمایی را خوش آمد و نان و شعر که به‌دلیل بعضی ملاحظات درونی و بیرونی مربوط به فیلم (مانند بزرگ شدن بازیگر نقش اول قصه‌های مجید (مهدی باقربیگی) و عدم دوخته شدن دوبارهٔ نقش مجید به شمایل جدیدش یا اغتشاش داستانی به علت درهم‌آمیزی چند داستان از مجموعهٔ داستان‌های قصه‌های مجید در این فیلم) نه مخاطب عام را راضی کرد و نه خاص را.

 

[آبی.م]

خمره، دومین ساختهٔ «ابراهیم فروزش» و بر اساس داستانی از مرادی کرمانی، از دیگر آثار ارزشمندی است که در سال ۱۳۶۹ ساخته شد و طی دو سال شرکت در جشنواره‌ها و مجامع بین‌المللی رکورددار شد.

«محمدعلی طالبی» که در دههٔ ۱۳۷۰ با گرایش مضامین اجتماعی و بیان سرنوشت کودکان و نوجوانان ایرانی که در کلان‌شهر تهران زندگی توأم با را حسرتی را می‌گذرانند توانست نام خود را در کنار سینماگران نوجوان ایرانی ثبت کند، سه فیلم چکمه، تیک تاک» و کیسه برنج را بر اساس داستان‌هایی از مرادی کرمانی ساخت که با توجه به ساختار واقع‌گرایانه‌شان، توجه مجامع بین‌المللی را به‌سوی این فیلم‌ساز جلب نمودند، تا آن حد که فیلم کیسهٔ برنج با سرمایهٔ مشترک ایران و ژاپن ساخته شد.

 

[آبی.م]

درک و لمس آنچه که می‌نویسد از خصوصیات نویسندگی کرمانی است که در تمام داستان‌های او می‌توان احساس کرد. می‌توان گفت مرادی با تمام وجود می‌نویسد.

آثار او به زبان‌های آلمانی، انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، هلندی، عربی، ارمنی و هندی ترجمه شده‌است. اما اولین اثری که از او به زبان انگلیسی ترجمه شده بود داستان «سماور» از «قصه‌های مجید» بود که برای یونیسف فرستاده شد.

 

[آبی.م]

فعالیت در رادیو​

مرادی کرمانی پس از رها کردن مطبوعات، نوشتن برای برنامهٔ «خانه و خانواده» را در رادیو آغاز کرد. او خود می‌گوید نثرپردازی را از مجلهٔ خوشه، ارتباط با مخاطب را از نشریات هفتگی و گفتگو را از رادیو آموخته‌است.

 

[آبی.م]

مرادی کرمانی دربارهٔ اثرپذیری‌اش از نویسندگان مطرح و علایقش به آثار سینمایی گفته‌است، عامیانه‌نویسی را از «صادق چوبک»، شاعرانه‌نویسی را از «ابراهیم گلستان»، ایجاز را از «ارنست همینگوی» و «گلستان» سعدی، احساس را از «صادق هدایت» و طنز را از «چخوف» و «دهخدا» آموخته؛ در سینما از همه بیش‌تر به سینمای نئورئالیستی ایتالیا و ازجمله «دزد دوچرخه» (ویتوریو دسیکا) عشق می‌ورزد، از سینمای کلاسیک آمریکا «ماجرای نیمروز» (فرد زینه‌مان) را دوست دارد و در مورد سینمای ایران فیلم «مسافر» (امیر نادری) و «کودک و سرباز» (رضا میرکریمی) را دوست دارد؛ زیرا در این فیلم‌ها می‌توان آدم‌ها و فضای اصیل ایرانی را پیدا کرد.

استفاده از ضرب‌المثل‌ها و آداب و رسوم عامه، کاربرد واژگان محاوره‌ای و آمیختگی نظم و نثر، از دیگر ویژگی‌های آثار هوشنگ مرادی کرمانی هستند که در آخرین آثارش مانند «ماه شب چهارده» و «نه ترو نه خشک» هم دیده می‌شوند.

 

[آبی.م]

حقایقی جالب درباره هوشنگ مرادی کرمانی​

• مادر هوشنگ مرادی کرمانی، در زمانی که او خیلی کوچک بود، از دنیا رفت. از قرار معلوم، مادر برای پسرش نام «رحیم» را انتخاب کرده است. اما عموقاسم که اهل کتاب و مطالعه بود، پیشنهاد می‌کند که او را «هوشنگ» به معنای باهوش و تیزهوش صدا بزنند.
• هرچند قصه‌های مجید میان مردم و مخاطبان تلویزیون محبوب است، این داستان‌ها تا سال‌ها نتوانستند به مدرسه راه پیدا کنند. مسئولان معتقد بودند مجید پسری بی‌تربیت است که بی‌بی‌اش را «تو» صدا می‌زند. چندی پیش نیز، آموزش و پرورش با تغییر دادن بخش‌هایی از داستان، آن را منتشر کرده بود. البته این کار نقدهای تندی به همراه داشت.

 

[آبی.م]

• در تیرماه سال 1400، شهرداری تهران با تغییر نام یکی از کوچه‌ها به نام هوشنگ مرادی کرمانی موافقت کرد، اما فرماندار شهر مخالف بود. کمی بعد، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در نامه‌ای مخالفت خود را با فرماندار شهر اعلام کرد. بعد از این نامه و نیز تغییر اعضای شورای شهر و دولت، پلاک‌های تغییر نام آماده و نصب شد. اما کمی بعد دوباره از شهر جمع شدند. این بار نیز انجمن نویسندگان کودک و نوجوان واکنش نشان داد. اما اهالی کرمان که وفادارتر بودند، بلواری را در شهر به افتخار هوشنگ مرادی کرمانی نام‌گذاری کرده‌اند.

 

[آبی.م]

جملات برگزیده هوشنگ مرادی کرمانی​

«زندگی به خیار می‌‌ماند، ته‌اش تلخ است.»
دوستش گفته بود: «از قضا سرش تلخ است. مردم اشتباه می‌کنند. سروته خیار را اشتباه می‌گیرند. سر خیار آنجایی است که زندگی خیار آغاز می‌شود. یعنی از میان گلی که به ساقه و شاخه چسبیده به دنیا می‌آید و لبخند نمی‌زند. رشد می‌کند و پیش می‌رود تا جایی که دیگر قدرت قد کشیدن ندارد. می‌ایستد و دیگر هیچ، یعنی تمام. پایان زندگی خیار.»
«این‌طور نیست جانم. یعنی می‌گویی همه‌ی مردم اشتباه می‌کنند و فقط تو درست می‌گویی.»
«بله، من دلیل خودم را دارم. تو هم دلیل خودت را داری، می‌خواهی آغاز زندگیت را که تلخ بوده بکنی و بندازی دور. و دلت را به گل کوچک و پژمرده‌ی پایان خوش کنی، بدبخت!»
مرد با خود گفت: «شاید دوست من راست می‌گوید.» (کتاب ته خیار)