" بسم تعالی "
نقد مجموعه شعر طلعت چکامه سروده @سبحان جان کاربر انجمن چری‌بوک
- قالب شعر:
مجموعه در قالب غزل سروده شده است و تعداد ابیات، متناسب با اصول معمول قالب شعری منتخب، یعنی بین پنج تا دوازده بیت در هرکدام از اشعار می‌باشد. در بررسی اولیه، ردیف و قافیه مصراع‌های زوج با مطلع شعر ( بیت اول ) تناسب دارد هرچند با توجه به عدم وجود هماهنگی بین کلماتی که به عنوان قافیه در نظر گرفته شده‌اند، وزن اغلب اشعار مانند " غوغا بشد " ناموزون بوده و خلاف بنیاد قالب شعر غزل می‌باشند.
- موازین شعر:
همان‌طور که در بند قبلی اشاره کردم، اغلب اشعار به واسطه‌ی عدم تناسب قافیه‌ها دچار به هم ریختگی در وزن خود هستند. به طور معمول، کلمات قافیه باید در یک الی دو حرف یا حرکت کاملا شبیه هم باشند و شباهت صوتی آن‌ها ملاک قطعی برای انتخابشان به عنوان قافیه نیست. با این تفسیر، در اکثر مصراع‌های مجموعه، آن چیزی که قافیه شناخته می‌شود را نمی‌توان صحیح دانست.
به طور مثال در اولین شعر مجموعه به نام " غوغا بشد " در دو بیت پایانی، چطور می‌شود از ( سری ) و ( شکری ) در حالی که هیچ تشابه لفظی و آوایی با یکدیگر ندارند، به عنوان قافیه یاد کرد؟ یا در اولین بیت شعر " حال " کلمات ( قفا ) و ( رفا ) قافیه هستند اما در مصرع زوج بعدی، کلمه‌ی ( کجا ) نمی‌تواند انتخاب درستی برای ایجاد آهنگ و وزن صحیح در غزل مربوطه باشد. پس به طور کلی، هرچند که ردیف‌های معتبری در اغلب اشعار وجود دارد اما به دلیل ضعف شدید در ایجاد تناسب بین قافیه ابیات، آهنگ و وزن اشعار بر هم ریخته است.
- نوع و ترکیب شعر:
با توجه به محتوای کلی مجموعه، می‌توان گفت که شاعر از ادبیات غنایی در سرودن اشعار خود استفاده کرده است. همچنین زبان و لحن اشعار کلاسیک یا کهن می‌باشد که کاربرد کمتری در دوره‌ی معاصر دارد. شاعر تا حدودی توانسته در القای فضای عاشقانه، عرفانی و مدح بر درون‌مایه ابیات موفق عمل کند که در ادبیات غنایی ملزوم است اما به طور کلی هیچ نوآوری و ابتکار عملی در محتوای اصلی استفاده نشده و مجموعه، تمایزی با هم‌سروده‌های خود پیدا نکرده است.
ترکیب نگارش به درستی اجرا شده و می‌توان بر حسب محتوا، مجموعه را در زمره‌ی غزلیات تلفیقی دانست اما بیشتر اشعار مانند " ای گل " و " صحرا " مفاهیم مطلع و مقطع شعر با یکدیگر مرتبط نبوده و نمی‌توانند تکمیل کننده‌ی یکدیگر به عنوان یک مجموعه ابیات باشند؛ فی‌الواقع این ابیات کلیدی صراحت لازم را نداشته و به همین دلیل، شعر دچار از هم گسیختگی مفهومی بوده و ناقص تلقی می‌شود. چنین رخدادی از شیوایی و آراستگی کلام شاعر کاسته و ممکن است جذابیت اشعار را برای مخاطبان، از بین ببرد. در ادامه‌ی این تفاسیر، از آن‌جایی که یکپارچگی کلام و مفهوم شعر خلاف انتظار اولیه ارائه شده، یافتن بیت‌الغزل مجموعه نیز بسیار سخت است؛ همچنین لازم به ذکر است که تمامی اشعار فاخر می‌بایست دارای شاه بیت‌های دلنشینی باشند که مخاطب را تحت تاثیر قرار داده و هدف اصلی شاعر را از سرودن شعر، بیان کنند.
- آرایه‌های ادبی و نگارش شعر:
می‌توان گفت که مجاز، کنایه، تشبیه، تشخیص و استعاره، بارزترین آرایه‌های عموم اشعار هستند که در کنار خلاقیت شاعر، گیرایی شعر را دوچندان می‌کنند اما در مجموعه شعر طلعت چکامه، اگرچه از تشبیه، استعاره و گاها کنایه استفاده شده بود اما ترکیب این آرایه‌ها در تمامی ابیات یکسان است و شاهد آرایه‌های جدیدتر نبودیم. با این حال، بنا بر استفاده‌ی آرایه‌های ذکر شده، تار و پود ابیات انسجام دارند و محتوا با قالب منتخب شاعر، هماهنگ است.
مهارت‌هایی مانند حذف کلمات غیرضروری، استفاده به‌جا از کلمات و شیوه‌ی قرار گرفتن آن‌ها در کنار هم به طور مناسب و مواردی از این دست، برای تصویرسازی و ایجاد یک نوشته‌ی هنرمندانه لازم است. در اشعاری مانند " دست " تا حدودی شاهد اعمال چنین مهارت‌هایی از جانب شاعر بودیم اگرچه انتظار بر آن بود که دایره‌ی لغات وسیع‌تری در اشعار به کار برده و از جایگزین‌های ایده‌آل‌تری برای برخی از کلمات کلیشه‌ای مانند: فراق، صنم، پریشان و... استفاده شود. که همزمان بتوانند مفهوم و مقصود شاعر را انتقال دهند.
به طور کلی، مجموعه شعر طلعت چکامه دارای نکات ضعفی است که در صورت حل و فصل آن‌ها و تقویت نقاط قوت اشعار، می‌توان شاهد پیشرفت قلم شاعر و ارائه‌ی یک مجموعه شعر دلنشین و حرفه‌ای از ایشان در آینده‌ی نه چندان دور، باشیم.
پایدار باشید
نقد شده توسط HADIS کاربر انجمن چری‌بوک
