آموزشی آموزش گويندگي

[رجینا]

چرا فن بیان ضروری است؟

داشتن تخصص، مهارت و دانش کافی برای موفقیت کافی نیست و همه ما می‌دانیم که حتی اگر ایده‌ها، تولیدات و توانمندی‌های فوق‌العاده‌ای داشته باشیم اما بلد نباشیم آن را با بیان خود به دیگران ارائه کنیم، نتیجه‌ای نخواهیم گرفت.
فن بیان و سخنوری مناسب چه کسانی است؟

موضوع فن بیان ، سخنوری و سخنرانی آنقدر گسترده است که واقعاً لازم نیست بگوییم که چه کسانی به این مهارت‌ها نیاز دارند! افراد موفقی همچون برایان تریسی (نویسنده کتاب‌های بسیار پرفروشی همچون قورباغه را قورت بده!) اعتقاد دارند که ۸۵% عامل پیروزی انسان‌های موفق، مهارت‌های ارتباطی، نحوه صحبت‌کردن و به صورت کلی هوش اجتماعی آنهاست. بنابراین فرقی نمی‌کند که شما در کدامیک از مشاغل زیر باشید، بدون شک به فن بیان، قدرت سخنوری و سخنرانی و به طور کلی مهارت‌های خوب صحبت کردن نیاز دارید… مدیران ارشد مسئولین و سرپرست بخش‌ها مسئولین روابط عمومی مدرسان و اساتید دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری کسانی که نیاز به ارائه گزاش در جمع دارند کسانی که به هر طریقی می‌خواهند مهارت‌های کلامی و ارتباطی آنها تقویت شود…
کاربردهای فن بیان

فن بیان آنقدر گسترده‌است که ما تنها در ادامه به برخی از کاربردهای آن اشاره می‌کنیم.

۱.سخنرانی و صحبت در جمع
۲. مدیران و کارشناسان برای صحبت در محل کار (جلسات تودیع و معارفه و …)
۳.مشاوران و روان‌شناسان برای ارتباط با دیگران
۴.وکیل‌ها برای دفاع ارائه دلایل (و البته قاضی)
۵.در هنگام مصاحبه یا معرفی خود در برنامه‌های مختلف
۶.در جلسات مصاحبه استخدام و….
۷.هنگام انجام کارهای روزمره و صحبت کردن با دوستان
۸.استفاده از آن برای گرفتن حق خود
۹.بیان احساسات خود به طور صحیح در زندگی مشترک
۱۰.گویندگی و مجری‌گری

۱۱. فروشندگان در ارتباط با مشتریان

۱۲. والدین در ارتباط با فرزندان.

وهر نوع ارتباط دیگری که فکرش را بکنید

 

[رجینا]

تقویت فن بیان

زیاد مطالعه کنید تا با واژه ها و کلمات و جمله بندی های مختلف بیشتر آشنا شده و هنگام نیاز از آن استفاده کنید و سطح قدرت و توان خو د را بالا ببرید.

با دوستان و نزدیکان سر سخن را باز کنید و درباره یکی از موضوعات روز و عمومی صحبت کنید و یا درباره نقطه نظرات دیگران فعال برخورد کنید و اظهار نظر کنید تا با روش و روحیه مواجهه با دیگران آشنا شوید و بیان تان روان تر شود.

سعی کنید در کلاس درس درباره یکی از موضوعات رشته تحصیلی و مواد درسی خود، مطالعه بیشتری انجام داده و در قالب کنفرانس و یا سوال و جواب، مطالب گردآوری شده را به دیگر دانشجویان منتقل کنید.

کتاب هایی که درباره سخن و سخنوری و فن ایراد سخنرانی، نوشته شده است مطالعه کنید. مانند ” آیین سخنرانی، دیل کارنگی ” انتشارات پیمان و نیز سخن و سخنوری، نوشته مرحوم فلسفی.

به صحبت های دیگران توجه کنید، لحن شان، ریتم و.. ببنید رمز عالی بودن فن بیان چیست ؟

ایده یا صحبتتان را به یک بچه توضیح دهید . تا جای ممکن با عباراتی ساده اید‌ه‌ی کسب‌وکارتان را به مخاطب‌تان منتقل کنید.
بچه‌ها تجربه‌ی کمتری دارند، بنابراین نیاز است که ایده‌هایتان را ساده کنید. در واقع لازم است، حتما قبل از اینکه این تمرین را انجام دهید، از به کار بردن اصطلاحات سخت بپرهیزید.بله، اگرچه شما ایده‌هایتان را ساده‌تر کرده‌اید، بازهم ایده‌ای دارید که معقول است.
با این تمرین، می‌توانید به‌راحتی از عبارت‌های ساده و کوتاه در صحبت‌هایتان استفاده کنید.

برای بهبود فن بیان تان خوب است که همیشه فن بیان خود را با گفته‌ها و عبارات مشابه تمرین نکنید. چون خشک به نظر می آئید. کلمات و عبارات مختلفی به کار ببرید و برداشت‌های جدیدو طبیعی تر از گفته‌های خودتان داشته باشید.

لحن بسیار در بحث فن بیان مهم است .افراد مختلف با سرعت‌های متفاوتی صحبت می‌کنند، اما شاید متوجه شده باشید که وقتی آهسته‌تر صحبت می‌کنید، بهتر از زمانی که تند صحبت می‌کنید، صحبت‌هایتان شنیده می‌شود. ولی در کل پیشنهادم به شما برای بهبود بیان تان این است که با سرعت‌های مختلف صحبت کنید، به صدای خود گوش کنید و چند ریتم مختلف را با هم مقایسه کنید و ببنید که در کدام حالت تاًثیر کلامتان بیشتر است .

 

[رجینا]

تمرینات مهم فن بیان
#تمرین_خودکار
یک خودکار یا هر وسیله دیگر که بین دندانها فاصله ایجاد می کند را بین دندانها قرار دهید و باصدای بلند شروع به صحبت کردن کنید.
چرا؟
این تمرین به نوعی ورزش ماهیچه های فک شماست و باعث می شود که بلد و رسا صحبت کنید و صدای شما پرانرژی باشد .

 

[رجینا]

تقویت نَفَس

اندام تنفسی مانند عضلات دیگر قابل تمرین و پرورش است. با ورزش و تمرین، زمان نگه داشتن نفس طولانی تر می شود و به زیبایی و کیفیت صدا می افزاید.

ریه ها که دو عضو اسفنجی شکل و قابل ارتجاع یعنی بزرگ و کوچک شدن هستند، عمل دم و باز دم را انجام می دهند. کسانی که نفس کوتاه دارند در حجم و شکل ریه ای آنها اشکالی وجود ندارد، بلکه اشتباه آنها در این است که عمل دم و بازدم را درست انجام نمی دهند. اولا ریه ها را خوب پُر نمی کنند و در ثانی هوا را زیاد و زود مصرف می کنند. بعضی ها عمل دم نفس کشیدن را درست انجام می دهند، ولی چون در هنگام خواندن هوای بازدم را زود و زیاد مصرف می کنند از یک طرف دچار کمبود نفس می شوند و از طرف دیگر، ممکن است در صدایشان لرزش ایجاد شود. بنابراین کسانی که به نحوی با صدا و صوت سر و کار دارند باید بتوانند در کمترین فرصت (یک یا دو ثانیه) هوای کافی را (بدون کشیدن شانه و شنیدن صدای تنفس ) وارد ریه ها کنند و سپس خروج تدریجی و طولانی هوا را کنترل نموده، آن را به خوبی مصرف کنند.

 

[رجینا]

تمرین یک نفس گیری :

نفس عمیق بکشید(بدون اینکه صدای نفس شما شنیده شود و شانه ها را بالا بکشید)، هوا را داخل ریه ها کنید و پس از حبس آن در یک لحظه، هوا را آرام آرام از دهان خارج کنید(صدای نفس شما شنیده نشود ). این تمرین را چند بارتکرار کنید .

تمرین 2 درست نفس بکشیم：

حال تمرین یک را از طریق بینی انجام دهید، یعنی با دهان بسته ریه ها را پر و خالی کنید.

تمرین 3:

تمرین تنفس همراه با تمرین فک، لب ها و بیخ زبان.

با نفس عمیق هوا را به داخل ریه ها بفرستید و پس از آن همچنان که هوا را آرام آرام مصرف می کنید، کلمه «بالحق» را تکرار کنید. در ادای حرف «ب» فک را شل و رها کنید. روی لب ها فشار بیاورید تا لب ها نیرومند شود. حرف «ل» را با نوک زبان به طور ملایم ادا کنید تا زبان به روان کار کردن عادت کند. در هنگام ادای حرف «ق» گلو را کاملاً باز گذاشته، قاف را با فشار آوردن به بیخ زبان غلیظ ادا کنید تا ریشه و بیخ زبان تحریک بیشتری بیابد و روان کار کند. به همین شکل، کلمات دیگری را نیز تمرین کنید. البته می توانید حروف و کلمات دیگری را که مربوط است به لب ها، فک، بیخ زبان و کام به صورت کلمه و یا جدا ادا و تمرین کنید.

تمرين 4 :

هوا را از هر دو مسیر یعنی دهان و بینی با فشار و سریع (شبیه کشیدن خمیازه) به داخل ریه ها بفرستید و سپس با فشار بیرون برانید. در این کار امتداد و طول بازدم مورد نظر نیست .

تمرین 5 :

با کشیدن نفس عمیق، ریه ها را تا نهایت درجه پر کنید و پس از حبس کوتاه بدون اینکه چیزی بخوانید با کشیدن صدای «آه، آه» هوا را به تدریج خارج کنید. طول نهایی این بازدم را مشخص کنید و پس از آن یک یا چند جمله طولانی را خواندید‌‌‌- سعی کنید به مرور زمان پس از چندین بار تمرین به همان درجه و میزان برسانید. قابل توجه اینکه طول تنفس بازدمی در ضمن تلفظ و خواندن، کمتر از طول کشیدن صدای ساده می باشد و علت آن این است که در ضمن خواندن هوای بیشتری مصرف نمی شود. این تمرین برای جلوگیری از مصرف زیادی و هدر رفتن هواست. یکی از علل کوتاهی تنفس، زیاد مصرف کردن هوای بازدم است. بهتر است در ضمن این تمرین ورزش فک، لبها و قسمت های جلو و عقب زبان نیز انجام گیرد. برای این منظور جمله هایی را انتخاب کنید که در آنها چند حرف لبی و زبانی پشت سر هم قرار گرفته باشد. در این حال، نیز فک را رها کنید و در ادای حروف حلقی و بیخ زبانی، گلو را باز گذاشته، بیخ زبان را با فشار حرکت دهید.

یاد آوری:

در این تمرین ها بیشتر تقویت صدا، فک، لبها، بیخ زبان و نیز تمرین تنفس مورد نظر است.

 

[رجینا]

به همزمان صحبت کردن و خواندن عادت کنید:

الف_ این فن و تکنیک در زمانی‌ که باید متن یا شعری را از رو بخوانید بسیار مهم است.
حفظ کردن متن و شعر هم فکر خوبی است اما باید بتوانید به‌ راحتی به متن مکتوب هم نگاهی داشته باشید و از درست بودن آنچه می‌گویید، اطمینان حاصل کنید.

ب_وقتی قرار است متنی را بخوانید، بهتر است آن را چند بار تمرین کنید تا با واژه‌ها و عبارات آشنا شوید.

ج_آهنگ واژگان را درک کنید:
وقتی شعر یا حتی داستان می‌خوانید به‌ ویژه داستان‌ هایی که شفاهی هستند(رمان ها)، طول جملات و کلمات آهنگ خاصی دارد.
باید تلاش کنید تا با آهنگ این جملات و واژه‌ها آشنا شوید تا بهتر بتوانید آنها را با صدای بلند، ادا کنید.

چ_درهنگام روایت کردن و تعریف داستان و… نباید صرفا متکی به متن باشید به طوری که باید بتوانید سرتان را از روی کاغذ بلند کرده و با مخاطبان ارتباط چشمی برقرار کنید. وقتی در قالب گوینده ظاهر می‌شوید باید نقشی فعال و پویا ایفا کنید. فقط از روی متن چیزی خواندن و بی‌حس جملات را پشت سر هم ردیف کردن هیچ فایده‌ای ندارد.

 

[رجینا]

از گوش کردن دقیق به شیوه‌های بیانی گویندگان و سخنوران نیز غافل نشویم.
آنها حروف و کلمات را زیباتر ادا می‌کنند و قدر و اندازه و عیار هر واژه را می‌شناسند. حروف را ناقص ادا نمی‌کنند و از بیان ناتمام کلمات خودداری می‌نمایند. گویندگان هنگام سخن گفتن، واژه‌ها را قاب می‌کنند، زینت مضاعف می‌بخشند و بی آنکه دچار فاخرگویی و لفظ قلم بشوند راحت و روان و بی‌تکلف سخن می‌گویند. گوش کردن به بیان آنها شما را در داشتن بیانی خوب و جذاب کمک می‌کند البته باید مراقب بود تا در تله تقلید نیفتیم و ادای آن گویندگان را درنیاوریم و تنها قشنگ بیان کردن و کامل گفتن را بیاموزیم و به شیوه خویش به کاربریم.

از دیگر نکاتی که باید در چرخه تقویت بیان در نظر بگیریم شناخت جایگاه صدا است. هر گوینده باید بداند جای صدایش کجاست! برای این شناخت ابتدا باید به ضعف و توانایی صدای خویش پی ببرد و در جهت رفع نواقص و کاستی‌هایش بکوشد و آنگاه که از سلامت اندام گفتاری خویش مطمئن شد به شناسایی جایگاه صدایش بپردازد؛ جایگاهی که در وهله نخست، گوش‌نواز مخاطب گردد و آنگاه از همان مدار و جایگاه از صدایش بهره برد. گاهی اگر گوینده‌ای ارتفاع صدایش از حد مشخصی بالاتر رود، آنچه به گوش می‌رسد خشن و آزاردهنده است و اگر ارتفاع کاهش یابد، صدا ملال آور و ضعیف و یکنواخت شنیده می‌شود.

یکی دیگر از مواردی که در ارتقا کیفیت بیان، موثر است رها کردن صدا در محیط‌های باز مانند کوه، دشت، صحرا، تالارهای بزرگ و... است. متنی را در دست بگیرید و آن را با حداکثر توانایی بیانی و رهاساختن کامل صدا بخوانید و فقط یادتان باشد که از نوشته‌های حماسی یا عاشقانه استفاده نکنید که بلندبلند خواندن متون عاشقانه و عرفانی زیبا و دلنشین نیست. تمرین آزاد کردن صدا را گاه به گاه تکرار کنید و البته مرا قب باشید فریاد نزنید که دچار سوزش گلو می‌شوید. کاربرد همه این نکات شما را در داشتن صدایی گرم، قوی، دلنشین و دلخواه کمک می‌نماید.

 

[رجینا]

روش های زیر نیز از شيوه هاي خواندن هستند كه می توانیم آنها را هم جزو انواع خواندن در نظر بگيريم:
4 ـ خواندن با دقت ‹‹ گوش كن وبگو ››
5 ـ خواندن انتقادي ‹‹ به دوستانت بگو ›› ‹‹ بگرد وپيداكن ››
6 ـ خواندن تحليلي
7 ـ خواندن التذاذي ‹‹ خواندن رمان ››
8 ـ كند خواني
9 ـ تند خواني
‹‹ اجرا در كلاس بطور عمدي مثلاخواندن در 3 دقيقه براي بررسي ميزان درك وفهم ››
10 ـ خواندن اجمالي ‹‹ روزنامه خواني ››

خوانش متن : شامل متون نظم ونثر است . درخوانش متن توجه به موارد زیر ضروری است:
الف - رعایت آهنگ
ب - توجه به لحن کلام
ج - رعایت تکیه :تکیه ، فشارآوایی است که روی هجاهای کلمه ایجاد می شود وموجب برجسته شدن هجاهای کلمه می شود.درمورد کلمات چندهجایی بایدتوجه کنیم که تغییردرمعنی کلمه می شود.مانند:سبزی (به معنی سرسبزی وطراوت) ،سبزی(سبزهستی)
ولی(سرپرست) ،ولی(امّا)
د - رعایت مکث ودرنگ
ه - رعایت ایستگاه های آوایی : منظورازایستگاه های آوایی ، جاهایی است که سخن نیاز به قطع ووصل وکشش های آوایی دارد وبه عبارتی رعایت زیر وبم کلمات است.
لحن:
لحن یعنی آواز خوش و موزون، نوا، کشیدن صدا یا اجتماع حالت های صداهای مختلف( دهخدا). لحن نحوه ی خواندن و بیان کردن جملات است با توجه به شرایط موجود و فضای حاکم بر جمله و کل متن. انواع لحن و آهنگ های کلی زبان فارسی را می توان عبارت از موارد زیر دانست:
خوانش متن - لحن ها

 

[رجینا]

اهمیت کنترل لحن صدا ؛

لحن صدا نیز نقش بسزایی در جذب مخاطب دارد. اگر بتوانید روی صدای‌ خود کنترل داشته باشید و لحن صدای‌تان را به‌موقع تغییر بدهید، شک نداشته باشید که پیام‌تان به‌درستی به مخاطب منتقل خواهد شد . همچنین اگر زبان بدن‌تان با کلام‌تان هماهنگ باشد، راحت‌تر می‌توانید به لحن مناسب دست پیدا کنید.

 

[رجینا]

لهجه، گویش، گونه، و سبک.

اغلب زبانها از جمله فارسی لهجه های گوناگون دارند
هر لهجه اهنگ تکیه و واژگان ویژه ای داره
لهجه ها معمولا مبتنی بر ساختار محلی و قومیست.

امروز زبان شناسان معتقدند که هیچ لهجه ای از نظر نهادی و درونی به لهجه ای دیگه برتری نداره
ما لهجه ای به نام غلط و درست نداریم
و هر لهجه نزد قوم و اقوامی که اون رو برای ارتباط به کار می برند،درسته
ولی زبانی که در رسانه های ملی یک کشور مورد استفاده قرار میگیره و به ویژه زبان مورد استفاده در خبر میتونه زبان معیار برای سخنران و گوینده باشه.